22° C
 

Berlijn

Hotel alleto Kudamm, Hardenbergstrasse 21

Kurfürstendamm

De grootste winkelboulevard van Berlijn. Gelegen in het westen van de stad. De Ku'Damm, zoals de straat in de volksmond genoemd wordt, was het centrum van het oude West-Berlijn. Je vindt er allerhande winkels. Van duur tot goedkoop. Verder zijn er aan en rondom de kilometers lange Kurfürstendamm veel hotels en horeca gevestigd. De straat uitlopen, kost je minimaal een half uur. Aan het begin van de Kurfürstendamm zit een belangrijke bezienswaardigheid: de Gedächtniskirche.

Gedächtniskirche (Berliner dom)

Een beroemde kerk. Gelegen op het Breitscheidplatz, aan het begin van de Kurfürstendamm. De kerk werd stuk gebombardeerd in de Tweede Wereldoorlog. Alleen een stuk van de kerktoren bleef overeind staan. De kerk werd bewust niet gerestaureerd. In plaats daarvan liet het stadsbestuur er tussen 1951 en 1961 een moderne kerk naast bouwen. Tegenwoordig wordt de Gedächtniskirche beschouwd als een monument voor de vrede. De oorspronkelijke kerk stamt uit 1895. De opdracht voor de bouw werd gegeven door keizer Wilhelm II (1859-1941).

Berlin Hauptbahnhof.

Regeringswijk

In 1991 werd besloten dat de Duitse regering van Bonn naar Berlijn zou verhuizen. Voordat het zover was, moest er veel gebeuren. Waar nu het Regierungsviertel is, stond tot 1989 alleen de verwaarloosde Reichstag.

Bundeskanslerambt, de naam Bundeskanzlerambt (2001) verwijst naar de functie van het gebouw: de werkplek van de Duitse bondskanselier. Het behoort tot een van de meest opvallende gebouwen in het nieuwe Berlijn. Het imposante gebouw met zijn bijzondere 36 meter hoge gevel straalt het nieuwe bewustzijn van de Duitse regering uit. Het transparante front biedt de voorbijganger goed zicht op het innerlijke van het gebouw. Achter het glas, op de zesde etage, vergadert de Duitse ministerraad. Een etage hoger ligt het bureau van Angela Merkel. Helemaal bovenin ligt de ambtswoning van de bondskanselier.

Reichstag/Bundestag, 1918 diende het Rijksdaggebouw als vergaderzaal voor de regering van het keizerrijk. Na de eerste wereldoorlog werd de monarchie afgeschaft en verdween de keizer. In de stad Weimar werd een nieuwe republiek gesticht die Berlijn als hoofdstad had. Het Rijksdaggebouw werd het regeringscentrum van de Weimarrepubliek. De Weimarrepubliek hield stand tot de nationaalsocialisten (nazi’s) van Adolf Hitler in 1932 de verkiezingen wonnen en Hitler zelf in 1933 tot Rijkskanselier (minister-president) werd gekozen. Meteen na het aantreden van Hitler brak er brand uit in de Rijksdag. De vergaderzaal raakte zwaar beschadigd. Tot 1999 heeft het daarna geen regeringsfunctie meer gehad. In dat jaar vergaderde de bondsdag (regering) van de Bondsrepubliek Duitsland hier voor het eerst.

Brandenburger Tor

De Brandenburger Tor (1791) is de voordeur van het historische centrum van Berlijn. Het is de enig overgebleven en verreweg mooiste van in totaal 18 stadspoorten die tot 1867 toegang gaven tot de stad. De poort is de eerste van veel Berlijnse bouwwerken die naar Grieks voorbeeld werden ontworpen en die Berlijn de naam ‘Spree-Athene’ gaven. Het bouwwerk overleefde de oorlog tegen Napoleon en de tweede wereldoorlog en stond 28 jaar lang in het niemandsland tussen Oost- en West-Berlijn. Boven op de Brandenburger Tor staat een in brons gegoten beeld van een vierspan met daarop Victoria, de godin van de overwinning. Het beeld is vijf meter hoog. Napoleon nam het beeld in 1807 als trofee mee naar Parijs. Hij gebruikte het om zijn overmacht op Pruisen te tonen. Vijf jaar later werd hij verslagen en kwam het beeld weer terug naar Berlijn.

De Pariser Platz is het historische centrum van Berlijn. De oorspronkelijke naam van het plein was ‘Viereck’ of ‘Quarree’. In 1814, na de overwinning op Napoleon veranderde koning Friedrich Wilhelm III de naam in ‘Pariser Platz’. In de tweede wereldoorlog liep het plein zware schade op. Tussen 1961 en 1989 lag de Pariser Platz er pal naast de Berlijnse muur verlaten bij. Vanaf 1993 is het plein helemaal opnieuw ingericht. Hier vind je onder andere de Franse Ambassade, Akademie der Künste, het opvallende gebouw van de DZ-bank en de gloednieuwe Amerikaanse ambassade.

Britische Botschaft

De gevel van de Engelse ambassade vraagt erom bekeken te worden. Architect Michael Wilford spot met de strenge bouwregels. De gevel van Wilford is voor meer dan de helft (een regel) uit steen opgetrokken en strak vormgegeven. Als je ernaar kijkt, krijg je de indruk dat hij een stenen gevel voor het eigenlijke gebouw plaatste. De ramen liggen zo diep in het gebouw dat het lijkt alsof ze er niet bij horen. Alsof de gevel alleen maar is neergezet om aan de wetsdienaren tegemoet te komen. Achter de gevel staat het eigenlijke gebouw en dat gaat, zoals je ziet, zijn eigen gang.

Hitlerbunker

De bunker ligt zeven meter onder de grond van wat eens de tuin van de Reichskanslarei was. Hitler bracht hier zijn laatste maanden door. Op deze plek is zijn dode lichaam door ss-lijfwachten verbrand. Na de wende werd het terrein ingericht met een parkeerplaats en wat grasperkjes. Het aanduiden van de bunker is lang een discussiepunt geweest. Tegenstanders waren bang dat het een bedevaartsoord voor neo-nazi’s zou worden. De voorstanders kregen hun zin. In 2006 is een informatiebord geplaatst met daarop de aanduiding van waar de bunker zich precies bevond.

Holocaust-Mahnmal

Het Holocaustmonument is een golvende terrein waarop 2700 betonnen blokken staan. Het

monument houdt de herinnering aan de systematische vernietiging van het joodse volk levend. Het ontwerp is op verschillende manieren geprobeerd uit te leggen. Het zou gaan om grafzerken of de grijze kleur zou doen denken aan de as van de verbrande joden. Anderen zeggen dat het glooiende terrein en de ongelijke blokken bij de bezoeker een gevoel van onzekerheid en desoriëntatie teweeg moeten brengen. De ontwerper zelf wil geen betekenis geven aan het monument. Volgens hem kunnen we het verleden alleen begrijpen door een manifestatie in het heden. Voor hem is het monument een plek zonder specifieke betekenis. De blokken houden op onverzettelijke wijze een herinnering levend.

Friedrichstrasse

De Friedrichstrasse was tot de tweede wereldoorlog een van de belangrijkste winkelstraten in Berlijn. Tijdens de oorlog raakte de gebouwen langs de straat zwaar beschadigd. Onder de DDR werden ze maar deels weer opgebouwd. Na de wende is de straat in snel tempo uitgegroeid tot de meest luxe winkelstraat in Berlijn. Veel bekende modemerken hebben er een winkel geopend en er zijn luxe malls gekomen. Naast de Galeries Lafayette en de Friedrichstadt Passage zijn er grote etalages waarin de nieuwste Bentley en de duurste Volkswagen ten toon worden gesteld. In de buurt hebben grote en dure hotels hun deuren geopend.

Gendarmenmarkt

De Gendarmenmarkt wordt door velen gezien als het mooiste plein van Berlijn. Dat komt door de intimiteit van het plein, maar ook door de historische gebouwen die er omheen staan. Het samenspel van het Konzerthaus met zuidelijk daarvan de Duitse Dom en noordelijk de Franse Dom geven het plein een imposante uitstraling.

Konzerthaus Berlin, het Konzerthaus (Friedrich Schinkel, 1821) bepaalt voor een groot deel het gezicht van de Gendarmenmarkt. Ooit begonnen als klein theater beslaat het nu de hele lange zijde van het plein. Het Konzerthaus is nog steeds als muziekcentrum in gebruik. Het brengt een breed scala aan klassieke muziek.

Französischer Dom, de oorspronkelijke naam van deze in 1705 gebouwde kerk is ‘Französischer Kirche’ (Franse kerk). Dit om aan te geven dat de kerk is gebouwd voor de Hugenoten (Franse geloofsvluchtelingen) die zich sinds eind zeventiende eeuw in Berlijn vestigden. Het woord ‘dom’ is later toegevoegd en zorgt voor enige verwarring. Het betekent hier niet, zoals gebruikelijk, dat het gaat om een bisschopskerk. ‘Dom’ slaat op de toren die later naast de kerk is gebouwd en die een koepel (Frans: Dome) draagt. De dom is nog steeds in gebruik als kerk. De toren doet dienst als Hugenotenmuseum.

Deutscher Dom, de Duitse dom is gebouwd tussen 1701 en 1708 om de gelovigen in de nieuwe voorstad. Friedrichstadt een gebedshuis te geven. In 1785 liet koning Friedrich II (Frederik de Grote) naast de kerk een toren bouwen. De toren werd samen met de toren van de Franse dom er tegenover naar het voorbeeld van de Piazza del Popolo in Rome gebouwd om de Gendarmenmarkt meer aanzien te geven. De kerk wordt sinds 1996 gebruikt als museum met exposities over de ontwikkeling van de Duitse parlementaire democratie.

Unter den Linden

Unter den Linden is het historische centrum van Berlijn. Hier staan de belangrijkste gebouwen en in deze omgeving hebben de belangrijkste gebeurtenissen plaatsgevonden. Aan het oostelijke uiteinde van Unter den Linden stond eeuwenlang het Stadtschloss waar opeenvolgende vorsten resideerden. Daar tegenover ligt het Museumsinsel dat op de erfgoedlijst van de Unesco staat. Aan het westelijke uiteinde van Unter den Linden ligt de Pariser Platz; de ontvangstkam er van het historische Berlijn met als pronkstuk de Brandenburger Tor. De boulevard is met recht de bekendste straat in Berlijn. De straat is één groot architectuurmuseum met bouwwerken uit alle tijden. Vrijwel elk gebouw staat voor een interessante geschiedenis. Unter den Linden is verder de as die andere bekende straten en pleinen met elkaar verbindt. De Wilhelmstrasse, het Museumsinsel en de Pariser Platz liggen allemaal aan Unter den Linden. Kurfürst Johan George liet hier in 1573 voor het eerst een weg aanleggen. De weg leidde van zijn paleis aan het oostelijke uiteinde van Unter den Linden naar de Tiergarten in het westen, waar hij graag ging jagen. Daarna is de straat een aantal keren veranderd, alleen al de bomen, ooit Lindebomen uit Nederland, zijn zes keer vervangen. De bomen stierven door verschillende oorzaken. Van woelende varkens tot kalk van de huizenbouw en van lekkende gasleidingen tot hondenurine. Uiteindelijk zorgde de tweede wereldoorlog voor de grootste slachting. Na de oorlog stonden er nog maar vier bomen. De 380 bomen die er nu staan, zijn in de DDR-tijd geplant. Het zijn allang geenLinden meer. Het is meer een dwarsdoorsnede van de soorten waar men in de DDR aan kon komen.

Bebelplatz

Marx-Engels Forum

Het Marx-Engels-Forum is een park dat is aangelegd ter ere van de grote inspiratiebronnen van het socialisme: Karl Marx en Friedrich Engels. Blikvanger in het park is het grote standbeeld van de twee naamgevers. Marx zit op een stoel en Engels staat daarnaast; 3,85 meter groot. Na de Wende ontstak een hevige discussie over de toekomst van het park. Voorstanders van sloop staan lijnrecht tegenover diegenen die vinden dat het park een symbool is van de geschiedenis van Duitsland. Vooralsnog staan Marx en Engels er nog en zijn er geen plannen om hen daar weg te halen.

Rotes Rathaus

Fernsehturm

De Berliner Fernsehturm (1969) is het belangrijkste herkenningsteken van Berlijn. Deze 365-meter hoge toren is het hoogste bouwwerk in Duitsland. Het gebouw is vooral bekend om de grote bol die vlak onder de top zit. In die bol zijn een uitkijkhal en een restaurant gevestigd. Wie in het restaurant zit hoeft niet bang te zijn dat het uitzicht saai wordt. De bol draait rond dus het beeld verandert steeds. Bijzonder aan de Fernsehturm is dat het om een televisietoren gaat die midden in het stadscentrum staat. Dat is niet zomaar. De toren moest het symbool worden van de politiek-economische macht van de DDR. Om de toren te kunnen bouwen, zijn de gebouwen die er stonden gesloopt en is het middeleeuwse stratenverloop weggevallen. De bouw was een flinke aderlating voor de DDR. De kosten lagen vele malen hoger dan begroot. Een deel van de gebruikte materialen moest uit het westen komen. Het veiligheidsglas kwam bijvoorbeeld uit Nederland.

Alexanderplatz

De Alexanderplatz is in 1805 vernoemd naar tsaar Alexander I die in dat jaar Pruisen bezocht. Armoede was er troef. Op de Alexanderplatz en in de omgeving daarvan lag het leven letterlijk op straat. Het plein raakte in de tweede wereldoorlog zwaar beschadigd. Na de oorlog werd het door de DDR in Sovjetstijl weer opgebouwd. Het werd een grote winderige vlakte met daaromheen functioneel ontworpen grijze gebouwen. Sinds de val van de muur heeft het plein een grote gedaanteverandering ondergaan. Het Galaria Kaufhof, ooit een sober DDR-warenhuis, is helemaal gerenoveerd en kan zich meten met de meest luxe warenhuizen. Rechts aan de overkant is in 2007 het eerder genoemde Alexa verrezen.

Ostbahnhof

Het station werd in 1842 in gebruik genomen als Frankfurter Bahnhof. De naam werd ontleent aan het feit dat hier het beginpunt was van de trein naar Frankfurt (aan de Oder). Rond 1880 werd het station aangesloten op de Stadtbahn die vanuit Charlottenburg kwam. De vertrekhal werd in de tweede wereldoorlog zwaar beschdigd. Na de oorlog werd het station provisorisch opgebouwd en kreeg het de naam Ostbahnhof. Pas tussen 1985 en 1987 besloot de DDR tot een grondige verbouwing waarna het station het nieuwe centraal station van Oost-Berlijn werd.

Yaam

Yaam is een begrip in Berlijn. Het is een club waar vooral Caribische en Afrikaanse cultuur op het programma staat. Yaam betekent: Young and African Arts Market. Met een zekere blijmoedigheid probeert Yaam zich te weren tegen xenofobie en vreemdelingenhaat.

East Side Gallery

De East-Side Gallery is een oorspronkelijk stuk Berlijnse muur, dat ligt langs de mühlenstrasse en dat loopt van de Stralauer Platz tot de Oberbaumbrücke. Hoewel de muur oorspronkelijk is, zijn de kunstwerken dat niet. Dat kan ook niet, want het betreft hier een stuk oostmuur en de echte Berlijnse muur was aan de oostkant niet beschilderd. Dat lieten de autoriteiten van de DDR niet toe. De beschilderingen op de muur zijn in 1990 ontstaan. Ze zijn het werk van 118 kunstenaars uit 21 landen.

Oststrand

Achter de muur van de East-Side Gallery ligt de Spree. Tussen de muur en de Spree lag tijdens de koude oorlog het niemandsland tussen Oost en West. Elke zomer ontstaat op dit stuk grond een groot strand aan de Spree.

Oberbaumbrücke

De brug is tussen 1892 en 1896 gebouwd. Opvallend zijn de twee torens die als stadspoorten midden in de Spree staan. De brug was dan ook ooit het punt waar schepen vanuit het oosten Berlijn binnenvoeren en waar zij belasting moesten betalen. De brug werd in 1945 op bevel van Hitler opgeblazen om de oprukkende russen tegen te houden. In de DDR-tijd werd de brug provisorisch gerepareerd. Van 1972 tot 1989 vormde de brug een grensovergang voor West-Berlijners die te voet naar Oost-Berlijn wilden.

Reichsbahn-Ausbesserungswerk (RAW)

Aan de Revalerstrasse 99 is na 1991 een cultuurgebied ontstaan waar mensen op een alternatieve manier hun leven inrichten. Het is een groot terrein met ateliers, een skatehal, een bar, een club en terrassen. Van 1867 tot 1991 was hier het Reichsbahn-Ausbesserungswerk gevestigd; een onderhoudswerkplaats van de spoorwegen. Na de val van de muur werden de activiteiten stopgezet.

Karl-Marx-Allee

De Karl-Marx-Allee is een lust voor het oog. Deze negentig meter brede avenue was de pronkstraat van de DDR. De gebouwen langs de Karl-Marx-Allee - toen nog Stalin-allee - zijn er in de jaren vijftig van de vorige eeuw neergezet. Ze moesten een voorbeeld zijn voor hoe de DDR wilde bouwen. Kosten noch moeite werd gespaard. Dat is nog steeds terug te zien in de ornamenten en porseleinen versieringen aan de buitenkant van de gebouwen. Via loting werd bepaald wie er mocht wonen. Iedereen die meewerkte aan de bouw maakte een kans. Een deel van de woningen werd gereserveerd voor partijbonzen. Zo zouden de arbeiders en hun directeuren gebroederlijk naast elkaar wonen. Het moest ervan getuigen dat iedereen in de boeren- en arbeidersstaat gelijk was. In 1953 legde de overheid aan de arbeiders hogere productie-eisen op. Arbeiders pikten dat niet en kwamen in opstand. De Karl-Marx-Allee werd het middelpunt van de protesten. Uiteindelijk maakte het Russische leger op 17 juni 1953 een bloedig einde aan de opstand. Volgens het westen vielen er 500 doden, volgens de DDR 25. Hoogtepunten van de Karl-Marx-Alle zijn de torens aan de Frankfurter Tor.

Volksbühne

De Volksbühne werd in 1913/1914 gebouwd naar een ontwerp van architect Oskar Kaufmanns. Het was de vereniging ‘Neue Freie Volksbühne’ (nieuw vrij volkspodium) die opdracht gaf tot de bouw. Het doel van deze arbeidersorganisatie was om realistisch theater te maken dat aansloot bij het alledaagse leven.

Kulturbrauerei

Deze voormalige brouwerij is helemaal omgebouwd tot een multifunctioneel kunst- en cultuurcentrum. Er zijn concertzalen, clubs, restaurants, galerieën, filmzalen, theaters, ateliers, oefenruimtes en er is ‘s zomers een Biergarten. Het terrein is een oase van rust in deze drukke wijk. Het is heerlijk om er rond te lopen en op een zonnige dag in de open lucht een biertje te drinken en een braadworst te eten.

Schönhauser Allee

De Schönhauser Allee was in de DDR-tijd de belangrijkste uitgaansstraat in Oost-Berlijn. Hier lagen de bekende cafés en restaurants en hier waren de meeste winkels. Nog steeds is de Schönhauser Allee de grootste winkelstraat in Prenzlauer Berg.

Joods kerkhof

Dit kerkhof is in 1827 geopend en was daarmee het tweede joodse kerkhof in Berlijn. Het kerkhof bestaat uit meer dan 20.000 graven. De meesten stammen van voor 1880. In dat jaar werd besloten dat hier alleen bij hoge uitzondering nog mensen mochten worden begraven.

Hackescher Markt

Potsdamer Platz

De Potsdamer Platz is het paradepaardje van de wederopbouw van Berlijn na de Duitse eenwording. Tot het in 1961 tegen de Berlijnse muur aan kwam te liggen, was dit het kloppende hart van de stad. Daarna lag het er dertig jaar verlaten bij. Na het verdwijnen van de muur is het gebied in razend tempo volgebouwd. Waar elders in de stad vooral de traditie won, kreeg aan de Potsdamer Platz de moderne architectuur volop de ruimte.

Ampel am Potsdamer Platz

Sankt Matthäuskirche

De Matthäuskirche wordt gezien als een van de mooiste kerken die gebouwd is door kerkenarchitect August Stüler. De kerk uit 1846 is veel ouder dan de omliggende gebouwen, maar past daar met zijn strakke lijnen toch goed tussen.

Siegessäule

De Siegessäule is in 1873 gebouwd als herinnering aan de door Pruisen gewonnen veldslagen tegen Denemarken, Oostenrijk en Frankrijk. De toren stond eerst op de Königsplatz, voor de Rijksdag. Ruim zestig jaar later stond de toren daar in de weg voor de plannen van Hitlers bouwmeester Alfred Speer. Op gezag van hem werd het bouwwerk verplaatst naar de huidige plek. De Siegessäule wordt vanwege het gouden Victoria-beeld er bovenop in de volksmond ’Goldelse’ genoemd. De toren geniet vooral bekendheid als symbool van de homoscene en middelpunt van de Loveparade.

Checkpoint Charlie

Rykestrasse

De Rykestrasse is een van de mooiste straten van Prenzlauer Berg. De straat is vooral bekend geworden door de synagoge die meteen aan het begin van de straat aan de linkerkant staat. Het is een van de weinige belangrijke joodse gebouwen die de kristalnacht -de nacht waarin de nazi’s joodse bezittingen vernielden en in brand staken- van 1938 ongeschonden zijn doorgekomen. De reden daarvan was dat er veel niet-joods bezit in de buurt was en dat de nazi’s niet het risico wilden lopen dat ook dat beschadigd zou raken.

Slot Charlotteburg

Het grootste paleis van de stad. Gelegen in het stadsdeel Charlottenburg, helemaal in het westen van Berlijn. Slot Charlottenburg werd opgeleverd in 1699. De opdracht voor de bouw werd gegeven door Sophie Charlotte, de vrouw van de Pruisische keizer Frederik I (1657-1713). In de Tweede Wereldoorlog werd het paleis bijna helemaal vernietigd. Tegenwoordig ziet het er weer prachtig uit. Hetzelfde geldt voor de paleistuinen. In Slot Charlottenburg kun je kamers van de Pruisische keizers bekijken. Ook vind je er het museum van Vor und Frühgeschichte. In het museum zijn verschillende kunstwerken en gebruiksvoorwerpen van de Oudheid tot de middeleeuwen te zien.

Slot Bellevue

Kaufhaus des Westens

Uitkijkpost